DDA – dorosłe dzieci alkoholików. Geneza, objawy, leczenie

Oddziaływanie alkoholu na człowieka wykracza daleko poza ramy jednostki. Choroba alkoholowa wyrządza ogromne szkody także poszczególnym ludziom w najbliższym otoczeniu, a w szczególności domownikom. DDA to określenie oznaczające dorosłe dzieci alkoholików będących osobami z pewnymi dysfunkcjami zachowania społecznego. Osoby, które zmagały się z problemem alkoholizmu w domu, samoistnie wypracowały w sobie pewne odruchy, dzięki którym mogły przetrwać. Konsekwencje wychowania się w patologicznej rodzinie, w której jeden lub dwóch rodziców zmaga się z problemem alkoholowym, są niezmiernie duże. Dorosłe dzieci alkoholików mają problem z adaptacją do nowych ról społecznych. Są mniej odporne na stres, często nie rozumieją otaczającej ich przestrzeni. Wyjaśniamy, jaka jest geneza tych problemów oraz w jaki sposób rozpoznać objawy i je leczyć.

Stopień nasilenia odczuwania symptomów DDA. Od czego zależy?

Syndrom DDA pojawia się w rodzinie z problemem alkoholowym. Nie każda osoba odczuwa wszystkie symptomy DDA w dorosłym życiu. Wiele zależy od tego jak wyglądała rzeczywista relacja z rodzicami i jaki stopień odchyłu patologicznego panował w danej rodzinie. Niezmiernie ważne są także predyspozycje charakterologiczne danego dziecka. Wśród innych czynników można wymienić także stopień uzależnienia rodzica, jego skłonność do agresji i okazywania zachowań patologicznych. Wiele osób posiadających syndrom DDA nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że go ma. Przechodzi bowiem do porządku dziennego, tłumacząc stres, nerwowość czy strach innymi powodami. Dowiedziono jednak, że dorosłe dzieci alkoholików są znacznie bardziej skłonne do odczuwania nieuzasadnionego lęku, dezorientacji i wycofania. Często nie rozumieją niektórych sytuacji, bojąc się rzeczy irracjonalnych. Nagły trzask drzwiami czy stłuczony talerz może powodować u nich uczucie wielkiej niepewności i strachu, który u osoby zdrowej normalnie nie występuje.

Jak wygląda dorastanie dorosłych dzieci alkoholików?

Dzieciństwo w rodzinie alkoholowej jest niezwykle trudne. W rodzinie z problemem uzależnienia dochodzi do wypracowania pewnych wzorców zachowań. System rodzinny jest ukierunkowany na ukrycie wszelakich informacji dotyczących występowania problemu. Alkoholicy próbują usprawiedliwiać swoje działanie i celowo tuszują wszelkie próby wychodzenia z problemu. Toksyczni rodzice mogą zachowywać się całkiem normalnie podczas spotkań ze znajomymi, podczas gdy w domu wykazują niezwykle mocną dysfunkcyjność. Dziecko traci naturalne poczucie bezpieczeństwa, które jest niejako związane z instynktem każdej istoty żywej. Osoba z początkami DDA postanawia, że nie będzie dążyło do usunięcia problemu. Woli sytuację zatuszować, gdyż boi się opinii rówieśników i innych osób, które mogłyby zaoferować pomoc. Patologia rodzin alkoholowych wymusza na dziecku uległość i ciągłe wzrastanie w takiej rodzinie dysfunkcyjnej. W osobie z DDA rodzi się wielkie poczucie niższości, a dziecko staje się bardziej apatyczne i nie potrafi poradzić sobie ze swoimi uczuciami.

Czego unika dziecko z DDA w dzieciństwie i dorosłym życiu?

Dzieciństwo dzieci pochodzących z rodzin patologicznych jest trudne i problematyczne. Poczucie winy, które nieodłącznie towarzyszy osobom z DDA generuje olbrzymią ilość trudności w życiu dorosłym. Syndrom DDA wpływa na problemy w rozpoznawaniu uczuć. Niekiedy pojawiają się także zaburzenia osobowości, a zaburzone poczucie własnej wartości jest niemalże skorelowane z DDA. Przemoc fizyczna, która mogła występować w domu rodzinnym, powoduje życie w ciągłym stresie, bez żadnego oparcia. Z syndromem DDA skorelowane jest immanentne uczucie silnego lęku. Dziecko z DDA ma problemy w przeżywaniu przyjemności gdyż wie, że po powrocie do domu ze szkoły przyjdzie mu funkcjonować w systemie pozbawionym norm. Dorosłe dziecko alkoholika, które wkracza w dorosłe życie, nie posiada wystarczających doświadczeń i opracowanych sposobów radzenia sobie ze stresem. Dzieci DDA nie są w stanie poradzić sobie z nowymi sytuacjami stresowymi, przez co mogą znaleźć się w trudnej sytuacji życiowej, związanej z problemami ze znalezieniem pracy.

Role dzieci DDA w rodzinach alkoholików

Syndrom dorosłych dzieci alkoholików związany jest z wypracowywaniem tzw. ról. Dziecko, które żyje w obecności rodziców, dla których problem alkoholizmu „nie jest problemem”, w pewnym momencie zaczyna przyjmować pewną rolę, dzięki której redukuje negatywne skutki napięcia. Do zespołu cech DDA należą różne typy ról, które mogą występować także w różnej konfiguracji i zmiennym nasileniu. Poniżej wyróżniamy poszczególne cechy DDA.

Bohater domu rodzinnego

Zwykle to najstarsze dziecko zaczyna przyjmować rolę „bohatera”. Dziecko nie ma problemów z nauką, staje się często prymusem, przejmuje obowiązki rodziców i wspiera młodsze rodzeństwo. Oprócz systematycznej opieki nad młodszym rodzeństwem dziecko DDA nakłada na siebie duży ciężar obowiązków, związanych np. ze sprzątaniem w domu, wynoszeniem śmieci czy chodzeniem po zakupy. Takie dziecko rzadko wskazuje na ból psychiczny i nie jest skore do okazywania własnych uczuć. Ma ogromne poczucie ważności swoich obowiązków i uczy się spełniania oczekiwań innych. Często nie jest w stanie rozpoznać swoich życiowych potrzeb i ma problemy z adaptacją w dorosłym życiu.

Sympatyczna maskotka domu

Dzieci-maskotki są duszą towarzystwa, wchodzą w bliskie związki ze wszystkimi członkami rodziny. Uważane są za osoby, które rozładowują napięcie emocjonalne swoich rodziców. Nikt nie traktuje dziecka poważnie, a uzależniony rodzic często uważa je za pośrednika w konfliktach domowych. Dziecko, które przyjmuje taką rolę ma problemy w codziennym funkcjonowaniu i odróżnianiu kontekstów sytuacyjnych. Źle na niego wpływa nieprzewidywalność zdarzeń.

Dziecko-duch

Dziecko wychowujące się w rodzinie alkoholowej może być wycofane i mieć niskie poczucie własnej wartości. W przypadku narastających konfliktów taka osoba wycofuje się i szuka ucieczki z sytuacji stresowej. Nie mówi o swoich problemach ani złościach ze strony rodziców. Unika rówieśników i jest z pijącym rodzicem w „niepisanej zmowie” – nie rozpowiada tego, co się dzieje w domu. Ma słabe kontakty z innymi ludźmi, nie potrafi artykułować swoich podstawowych potrzeb. Dorosłe dzieci alkoholików przyjmujące taką rolę mają duże problemy z zaufaniem w życiu dorosłym. Są wycofane, skryte

Kozioł ofiarny

To dzieci alkoholików, którzy doświadczyli systematycznej przemocy. Syndrom DDA w rodzinie dysfunkcyjnej i przemocowej jest bardzo mocny i wyraźny. Kozioł ofiarny kieruje się zasadą „wygra silniejszy”. Ulega swoim słabościom i ma predyspozycje do sięgania po substancje narkotyczne i alkohol. Odczuwa poczucia winy, z drugiej strony chce się mścić.

Centrum pomocy dla osób z DDA

Centrum-probalans.pl to instytut psychologii zdrowia psychicznego pomagający w radzeniu sobie z DDA. Centrum gromadzi zespół specjalistów psychoterapii uzależnień, pracujących w celu poprawienia jakości życia psychicznego osób z syndromem DDA. Terapia obejmuje także leczenie alkoholizmu i współuzależnień, w tym także od różnorodnych substancji psychoaktywnych. Skorzystaj z pomocy specjalistów pomagających w walce z problemem alkoholowym u osób uzależnionych i współuzależnionych. Do dyspozycji pacjentów jest także stałe pogotowie emocjonalne i zespół psychoterapii uzależnień.